Ongeveer 6 minuten leestijd
Het leven zit vol onverwachte wendingen. Hoewel het vreemd kan klinken om nu al over het einde van je leven na te denken, biedt het vastleggen van je wensen veel rust – zowel voor jezelf als voor je dierbaren. Wilsverklaringen helpen om die wensen duidelijk te maken. Vandaag vertel ik je welke verklaringen er zijn en hoe ik zelf keuzes maakte.
Welke wilsverklaringen zijn er?
Hieronder vind je drie wilsverklaringen die je kan registreren bij de gemeente. Sommige hiervan kan je eenvoudig thuis online regelen, terwijl je voor andere verklaringen een afspraak met de ambtenaar van de burgerlijke stand nodig hebt. Informeer even bij jouw gemeente voor de details.
A) De wilsverklaring orgaandonatie: dit document kan je online invullen via mijngezondheid.be en ondertekenen met Itsme. Hierin geef je je wensen aan met betrekking tot je organen en weefsels na je overlijden. Je kan toestemming geven, bezwaar maken of een eerdere verklaring intrekken voor de volgende onderdelen:
- Orgaandonatie voor transplantatie: organen worden na overlijden gebruikt voor patiënten die wachten op transplantatie.
- Donatie van lichaamsmateriaal voor transplantatie: hierbij worden weefsels of cellen gedoneerd voor transplantatie.
- Donatie van lichaamsmateriaal voor geneesmiddelen: lichaamsmateriaal wordt gebruikt voor de productie van geneesmiddelen.
- Donatie van lichaamsmateriaal voor onderzoek: lichaamsmateriaal wordt gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek en helpt bij de verbetering van medische zorg.
B) De wilsverklaring euthanasie in geval van onomkeerbaar buiten bewustzijn: in dit document geef je aan dat je euthanasie wenst als je onomkeerbaar buiten bewustzijn bent en je niet meer kunt communiceren. De voorwaarden uit de wet van 28-05-2002 moeten wel worden nageleefd. Let op: deze verklaring geldt niet in het geval van dementie.
C) De wilsverklaring ter aardebestelling: in dit document leg je vast wat er na je overlijden met je lichaam moet gebeuren, zoals begraving, crematie of uitstrooiing. Je kunt ook aangeven volgens welke levensbeschouwing je uitvaart moet plaatsvinden.
Daarnaast zijn er twee verklaringen die niet bij de gemeente geregistreerd kunnen worden, maar die wel waardevol zijn om toe te voegen.
D) De wilsverklaring lichaam afstaan aan de wetenschap: deze verklaring vul je in als je je lichaam aan de wetenschap wilt afstaan. Je moet hiervoor zelf contact opnemen met een universiteit. Na onderzoek geeft de universiteit het lichaam vrij, waarna er nog een uitvaart volgt (de kosten zijn voor de erfgenamen).
E) De negatieve wilsverklaring: dit document is vooral bedoeld als een liefdevol gebaar om rust en duidelijkheid te geven aan jezelf en je naasten. Hierin leg je vast wat je niet meer wilt als je onomkeerbaar wilsonbekwaam bent. Je wijst vertegenwoordigers aan die jouw wensen uitdragen en de gesprekken aangaan met artsen en andere hulpverleners.
Hoe ik erbij kwam om de negatieve wilsverklaring nu in te vullen.
Vlak voor de zomer van 2024 begon mijn proces. Door mijn keuze voor afscheidsfotografie, rouwmassages en vrijwilligerswerk in de palliatieve zorg werd ik steeds bewuster van het belang van deze verklaringen. Boeken als Palliatieve sedatie: trage euthanasie of sociale dood van Wim Distelmans en Als ik er niet meer ben van Manu Keirse gaven me het inzicht dat een wilsverklaring een waardevol geschenk is. Voor een nabestaande kan het een grote geruststelling zijn om precies te weten wat de stervende gewild zou hebben.
Dit voelde voor mij als een geschenk aan mijn naasten. Ze hoeven zich geen zorgen te maken over “de juiste keuze.” Alles staat gedetailleerd beschreven en besproken.
Mijn ervaring met het invullen van de negatieve wilsverklaring
En dan ga ik nu weer eerlijk zijn met jou: het invullen van die papieren vond ik allesbehalve gemakkelijk. De negatieve wilsverklaring in het LEIFplan vond ik heel summier. Een klein kadertje om mijn wensen, waarden en normen en opvattingen te noteren? En dan nog … hoe begin ik aan het noteren van mijn wensen, waarden en normen, opvattingen? Welke zijn dan “de belangrijkste”?
Ik ben verder op zoek gegaan en heb op de website van Palliatieve zorgen Vlaanderen een document gevonden met alle wilsverklaringen. Het document van de negatieve wilsverklaring was veel uitgebreider en voor mij een beter aanknopingspunt om te weten waarover ik precies kon nadenken. Er is dus geen standaardformulier voor een negatieve wilsverklaring aangezien je deze op dit moment ook nergens kan laten registreren. Voor mij betekende dit dat ik aan de hand van het LEIFplan en de documenten van Palliatieve zorgen Vlaanderen zelf iets heb opgesteld.
Voor de negatieve wilsverklaring ben ik vertrokken vanuit de vraag “Wat betekent menswaardig leven en menswaardig sterven voor mij?”. Mijn antwoord op deze vraag zal waarschijnlijk niet helemaal hetzelfde zijn als jouw antwoord. En mijn antwoord kwam er ook niet op 1 dag. Ik denk dat ik in totaal bijna een maand bezig geweest ben met nadenken, voelen, noteren, schrappen en andere woorden zoeken om te komen tot het eindresultaat. Ik ben dus niet over 1 nacht ijs gegaan en dat raad ik jou ook aan.
Het proces voelde soms intens en confronterend, maar toen alles eenmaal op papier stond, voelde ik een enorme opluchting. Alsof ik een stille, maar belangrijke verantwoordelijkheid van mijn schouders liet vallen. Mijn wensen zijn duidelijk en bespreekbaar – en dat alleen al brengt me rust.
Kan iemand helpen bij het invullen van die papieren?
Ik heb mijn papieren alleen ingevuld, op mijn tempo, en ben er dan mee naar de huisarts gestapt om na te kijken of ik alles juist genoteerd had. Maar goed dat ik dit gedaan had, want er waren toch nog enkele zaken die ik anders bedoelde dan dat ze op mijn papier stonden!
Wanneer je het LEIF-plan bij je thuis hebt liggen en je ziet het niet zitten om er in je eentje aan te beginnen, kan je altijd terecht bij “Het huis van de Mens”. Zij helpen jou gratis met het invullen van de documenten. Ook je huisarts kan helpen, benoem het zeker als je daar bent. Je krijgt dan de nodige informatie over hoe je ermee aan de slag kan.
Vergeet ook je naasten niet, vul de documenten samen met hen in als het alleen moeilijk voor je is.
Hopelijk heeft dit verhaal je geholpen om het belang van wilsverklaringen wat beter te begrijpen. Het is soms een lastige stap om dit gesprek met jezelf aan te gaan, maar ook eentje die veel duidelijkheid en rust kan brengen. Neem vooral de tijd die jij nodig hebt en weet dat je er niet alleen voor staat. In mijn volgende blog neem ik je graag mee op dit bijzondere pad. Tot snel!
Liefdevolle knuffel, Els
Nuttige links:
LEIF, voorafgaande zorgplanning
